کیست تخمدان یکی از چالش‌های جدی سلامت برای خانم‌هاست. این مشکل می‌تواند حتی زندگی روزمره افراد را تحت تاثیر قرار دهد. در یک تعریف کلی کیست تخمدان کیسه‌ای است پر از مایع که در داخل یا روی تخمدان‌ها تشکیل می‌شود. تخمدان‌ها دو اندام کوچک در قسمت پایینی شکم هستند که تخمک‌ها را تولید می‌کنند. در این مطلب از صندلی به بیماری کیست تخمدان می‌پردازیم، علت‌های آن را بررسی می‌کنیم و در نهایت به سراغ روش های درمان کیست تخمدان می‌رویم؛ با ما همراه باشید.
کیست تخمدان چیست؟
کیست تخمدان (Ovarian Cysts) یک کیسه غیرطبیعی پر از مایع است که در تخمدان زنان شکل می‌گیرد. تخمدان‌ها در دو طرف رحم قرار دارند و وظیفه تولید تخمک و هورمون‌های استروژن و پروژسترون را بر عهده این بخش است. کیست‌های تخمدان می‌توانند در هر اندازه‌ای باشند، از اندازه یک نخود تا اندازه یک پرتقال نیز مشاهده شده است. در بیشتر موارد، آنها بی‌ضرر هستند و به‌خودی‌خود در عرض چند هفته یا چند ماه از بین می‌روند. اما در برخی موارد، می‌توانند بزرگ شوند و باعث درد، خونریزی یا سایر مشکلات شوند.
انواع مختلف کیست تخمدان کدام اند؟
کیست‌ها انواع مختلفی دارند و به‌تناسب ویژگی‌هایشان، روش درمان و اثرات آنها نیز متمایز از یکدیگر است.
انواع کیست عبارت‌اند از:
- کیست کورپوس لوتئوم
- کیست سیست آدنوما
- کیست درموئید
- کیست شکلاتی
- کیست‌های فولیکولی
در ادامه هر یک از این موارد را بررسی می‌کنیم.
کیست کورپوس لوتئوم
کیست کورپوس لوتئوم یک کیست خوش‌خیم تخمدان است که در اثر عدم تخریب فولیکول تخمدان پس از آزادشدن تخمک ایجاد می‌شود. این کیست‌ها معمولاً بدون علامت هستند و در طی چند هفته خودبه‌خود از بین می‌روند. بااین‌حال، در برخی موارد ممکن است علائمی مانند درد شکم، خونریزی غیرطبیعی واژن و فشار مثانه ایجاد کنند. کیست کورپوس لوتئوم در زنان در سنین باروری شایع‌تر است و معمولاً در طی چرخه قاعدگی رخ می‌دهد. عواملی که خطر ابتلا به این کیست را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
- سابقه خانوادگی کیست تخمدان
- مصرف داروهای هورمونی
کیست سیست آدنوما
سیست آدنوما یک نوع کیست تخمدان است که از بافت آدنوما تشکیل می‌شود. آدنوما یک نوع تومور خوش‌خیم است که از بافت غدد تولید می‌شود.این کیست معمولاً در زنان در سنین باروری ایجاد می‌شود و اغلب بدون عارضه خاصی است. اکثر زنان مبتلا به کیست سیست آدنوما هیچ علامتی ندارند. بااین‌حال، در برخی موارد، ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- درد یا ناراحتی در ناحیه لگن
- بزرگ‌شدن شکم
- خونریزی غیرطبیعی از واژن
- درد هنگام مقاربت
کیست درموئید
کیست درموئید تخمدان از سلول‌های بنیادی یا جنینی تشکیل می‌شود. این کیست‌ها معمولاً حاوی موادی مانند مو، چربی، دندان و استخوان هستند. درموئید تخمدان شایع‌ترین نوع کیست در زنان است و معمولاً در سنین ۲۰ تا ۴۰ سالگی ایجاد می‌شود. درد لگن و شکم شایع‌ترین علامت کیست درموئید است. این درد ممکن است خفیف یا شدید باشد و ممکن است مداوم یا متناوب باشد.
کیست شکلاتی
کیست شکلاتی تخمدان یا آندومتریوما، از بافت آندومتر تشکیل می‌شود. آندومتر بافتی است که داخل رحم را می‌پوشاند و هر ماه در طول چرخه قاعدگی ضخیم می‌شود و خونریزی می‌کند. در زنان مبتلا به آندومتریوز، بافت آندومتر در خارج از رحم نیز رشد می‌کند. این رشد بافت می‌تواند در تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، روده و سایر اندام‌های لگن رخ دهد.
کیست های فولیکولی
کیست‌های فولیکولی تخمدان، خوش‌خیم و غیر سرطانی هستند که از فولیکول‌های تخمدان تشکیل می‌شوند. آنها کیسه‌های کوچکی هستند که تخمک‌ها را در خود جای می‌دهند. در هر چرخه قاعدگی، یک فولیکول به بلوغ می‌رسد و تخمک را آزاد می‌کند. اگر پس از آزادکردن تخمک پاره نشود، ممکن است به رشد خود ادامه دهد و تبدیل به یک کیست فولیکولی شود.
علت ایجاد کیست در تخمدان
پزشک برای آنکه بتواند به درمان کیست تخمدان بپردازد، لازم است تا علت ایجاد آن را تشخیص دهد. در این بخش به ببرسی دلایل ایجاد کیست در تخمدان می‌پردازیم.
- اختلالات هورمونی: اختلالات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) می‌تواند منجر به تولید بیش از حد هورمون‌های مردانه (آندروژن) شود. این امر می‌تواند باعث ایجاد کیست در تخمدان شود
- تخمک‌گذاری نامنظم: تخمک‌گذاری نامنظم می‌تواند منجر به ایجاد کیست‌های فولیکولی شود. فولیکول‌ها کیسه‌های کوچکی هستند که تخمک‌ها در آنها رشد می‌کنند. اگر تخمک‌گذاری به‌درستی انجام نشود، فولیکول ممکن است باز نشود و به یک کیست تبدیل شود
- عفونت: عفونت‌های لگن، مانند بیماری التهابی لگن (PID)، می‌توانند به تخمدان‌ها سرایت کرده و منجر به ایجاد کیست شوند
- آسیب: آسیب به تخمدان‌ها، مانند آسیب ناشی از جراحی یا ضربه، می‌تواند باعث کیست شود
- رشد غیرطبیعی سلول‌ها: در برخی موارد، رشد غیرطبیعی سلول‌ها در تخمدان کیست‌های سرطانی می‌سازد
علاوه بر این موارد، برخی عوامل دیگر نیز می‌توانند خطر ابتلا به کیست تخمدان را افزایش دهند. این موارد عبارت‌اند از:
- سن: کیست‌های تخمدان بیشتر در زنان در سنین باروری شایع هستند
- سابقه خانوادگی: زنانی که سابقه خانوادگی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند
- اضافه‌وزن یا چاقی: اضافه‌وزن یا چاقی می‌تواند خطر ابتلا به کیست تخمدان را افزایش دهد
علائم کیست تخمدان
در بیشتر موارد، کیست‌های تخمدان بی‌ضرر هستند و بدون درمان از بین می‌روند. بااین‌حال، در برخی موارد، کیست‌ها می‌توانند باعث بروز علائمی مانند درد شکم، درد لگن، حالت تهوع و استفراغ شوند. در این موارد، ممکن است نیاز به درمان دارویی یا جراحی باشد.
علائم کیست تخمدان عبارت‌اند از:
- درد شکم یا لگن
- نفخ یا تورم شکم
- درد هنگام مقاربت
- درد در هنگام حرکات روده
- خونریزی غیرطبیعی واژینال
- حالت تهوع یا استفراغ
پزشک با بررسی شرایط شما از طریق سونوگرافی و انجام آزمایش‌ها، وارد فاز درمانی می‌شود.
روش های درمان کیست تخمدان
روش های درمان کیست تخمدان به عوامل مختلفی از جمله نوع کیست، اندازه، علائم و سن و وضعیت باروری فرد بستگی دارد. دارودرمانی، اقدام به جراحی یا درمان‌های انتظاری از راه‌های درمان بیماری هستند. در ادامه به توضیح بیشتری درباره آنها می‌پردازیم.
درمان های جراحی
جراحی تنها گزینه درمانی برای کیست‌های تخمدان است که:
- خودبه‌خود از بین نمی‌روند
- رشد می‌کنند
- باعث درد یا علائم دیگر می‌شوند
- احتمال سرطانی بودن دارند
جراحی کیست تخمدان معمولاً به صورت لاپاراسکوپی انجام می‌شود. در این روش، یک برش کوچک در شکم ایجاد می‌شود و کیست از طریق این برش برداشته می‌شود.
درمان های غیر جراحی
در بسیاری موارد، پزشک ممکن است برای درمان کیست تخمدان از دارو استفاده کند. داروهای مورد استفاده برای عبارت‌اند از:
- داروهای ضدبارداری که می‌توانند به جلوگیری از رشد کیست‌های عملکردی کمک کنند
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) که موجب کاهش درد و التهاب ناشی از کیست تخمدان شوند
- داروهای هورمونی که می‌توانند باعث کوچک‌شدن کیست‌های اندومتریوما شوند
درمان های خانگی کیست تخمدان
درمان های خانگی کیست تخمدان می‌تواند به کاهش علائم کیست و بهبود وضعیت سلامت کلی کمک کند. بااین‌حال، توجه داشته باشید که این درمان‌ها جایگزین درمان های پزشکی نیستند و در صورت داشتن کیست باید به پزشک مراجعه کنید.
برخی از روش‌های درمان خانگی کیست تخمدان عبارت‌اند از
- مصرف دارچین: تحقیقات نشان داده است که دارچین می‌تواند به کاهش درد و التهاب ناشی از کیست کمک کند
- مصرف زنجبیل: زنجبیل نیز می‌تواند باعث درد و التهاب حاصل از بیماری کیست تخمدان شود
- نوشیدن آب: نوشیدن آب کافی برای سلامت کلی ضروری است؛ توصیه می‌شود روزانه حداقل ۸ لیوان آب بنوشید
- رژیم غذایی سالم: داشتن رژیم غذایی سالم می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به کیست کمک کند. یک رژیم غذایی سالم شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های بدون چربی است
روش های پیشگیری از ابتلا به کیست تخمدان
هیچ راه قطعی برای پیشگیری از ابتلا به کیست تخمدان وجود ندارد. بااین‌حال، برخی از اقدامات می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کنند.
- رژیم غذایی سالم: داشتن رژیم غذایی سالم با میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین‌های بدون چربی می‌تواند به کاهش خطر ابتلا کمک کند
- کاهش وزن: اگر اضافه‌وزن دارید، کاهش وزن می‌تواند خطر ابتلا به کیست را کم کند
- ورزش منظم: ورزش منظم یکی دیگر از راه های کنترل ریسک بیماری است
- کنترل هورمون‌ها: اگر سابقه خانوادگی یا سایر عوامل خطر ابتلا به کیست تخمدان دارید، ممکن است پزشک شما توصیه کند که هورمون‌های خود را کنترل کنید
- از مصرف داروهای ضدبارداری هورمونی اجتناب کنید: داروهای ضدبارداری هورمونی می‌تواند خطر ابتلا به کیست را افزایش دهد
در کنار تمام این موارد، مراجعه منظم به پزشک زنان را فراموش نکنید.
چه زمانی باید برای کیست تخمدان به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر این علائم را دارید یعنی زنگ خطر روشن شده است و زمان آن رسیده که به پزشک مراجعه کنید:
- درد طاقت‌فرسا در ناحیه لگن یا شکم
- حالت تهوع یا استفراغ شدید
- تب بالا
- خونریزی غیرطبیعی و شدید از واژن
- درد هنگام ادرار یا اجابت مزاج
- تورم یا حساسیت در یک یا هر دو تخمدان
اگر هر یک از این علائم را دارید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند کیست را معاینه کند و تعیین کند که آیا نیاز به درمان دارد یا خیر.
جمع‌بندی
در این مقاله از صندلی در مورد کیس تخمدان صحبت کردیم و علائم و عوامل ایجاد این بیماری را توضیح دادیم. با توجه به اهمیت تشخیص این بیماری برای درمان کیست تخمدان، لازم است تا بلافاصله پس از مشاهده هرکدام از علائم این بیماری، به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید. در واقع ما در این مطلب تلاش کردیم تا تمام نکات مهم درباره این بیماری را بررسی کنیم و اطلاعات لازم را در اختیار شما قرا اگر همچنان پرسشی در این باره دارید، حتماً در بخش نظرات با ما در ارتباط باشید. همچنین اگر تجربه‌ای درباره عمل کیست تخمدان دارید، انتشار آن می‌تواند برای دیگران راه‌گشا باشد.
