«ریزش مو سکه ای» یا «آلوپسی آره آتا» (به انگلیسی Alopecia areata) که در زبان عامیانه به آن «کچلی سکه ای» و «طاسی منطقه ای» هم می‌گویند درواقع یک اختلال خودایمنی است. این بیماری خودایمنی شایع معمولا افراد زیر ۳۰ سال را درگیر می‌کند. ریزش مو سکه ای در زنان و کودکان هم دیده می‌شود و ممکن است به‌صورت ریزش مو سکه ای ریش مردان را هم درگیر کند. در این مقاله از سایت صندلی به شما می‌گوییم که ریزش مو سکه ای چیست، ریزش مو سکه ای به چه دلیل است، آیا ریزش مو سکه ای واگیر دارد و خطرناک است؟ همچنین درباره انواع این بیماری و درمان ریزش مو سکه ای به روش‌های پزشکی و خانگی صحبت می‌کنیم.
ریزش مو سکه ای (طاسی منطقه‌ای) چیست؟
ریزش سکه ای مو یا آلوپسی آره آتا یک اختلال شایع در سرتاسر دنیاست. در الگوی ریزش موی سکه‌ای یا طاسی منطقه‌ای، موها به صورت دایره‌ای یا همان سکه‌ای ریخته و مناطقی از پوست سر خالی می‌شود. تخمین زده می‌شود بیش از صد میلیون نفر در دنیا به طاسی منطقه‌ای یا ریزش موی سکه‌ای مبتلا هستند.
در این نوع ریزش مو، طاسی مو معمولاً به‌صورت لکه‌های گرد یا بیضی‌شکل روی پوست سر یا سایر نقاط بدن که مو دارند (همچون ریش، ابروها یا مژه‌ها) ظاهر می‌شود.
علت ریزش سکه ای مو (کچلی سکه‌ای) چیست؟
در آلوپسی آره آتا، سیستم ایمنی بدن به اشتباه فولیکول‌های مو را عضوی غریبه از بدن تشخیص داده، به آن‌ها حمله می‌کند و باعث التهاب می‌شود. هنوز علت این‌که چه چیزی باعث حمله ایمنی به فولیکول‌های مو می‌شود به طور دقیق مشخص نیست، اما محققان معتقدند که هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی (غیر‌ژنتیکی) در ابتلا به ریزش مو سکه ای نقش دارند.
با این‌همه به نظر می‌رسد که ژنتیک در ابتلا به طاسی منطقه‌ای موها در نقاط مختلف بدن تاثیر دارد. در مجموع از هر ۵ نفر مبتلا به ریزش سکه ای مو یکی از آن‌ها در میان افراد خانواده خود فردی را دارد که به این اختلال مبتلاست.
تحقیقات دیگر نشان داده است که بسیاری از افراد با سابقه خانوادگی آلوپسی آره آتا، همچنین دارای سابقه شخصی یا خانوادگی سایر اختلالات خودایمنی مانند «آتوپی» هستند، اختلالی که با تمایل به «هیپرآلرژی»، «تیروئیدیت» و «ویتیلیگو» مشخص می‌شود.
علت ریزش مو سکه ای در زنان و کودکان چیست؟
علت ریزش مو سکه‌ای در زنان، کودکان و نوزادان هم بیماری خود ایمنی و حمله گلبول‌های سفید به فولیکول‌های مو است. درواقع ریزش مو سکه‌ای ربطی به جنسیت و سن و سال ندارد. ریزش مو سکه‌ای معمولا در کودکان زیر ۵ سال بیشتر شایع است و در نوزادان زیر ۱۸ ماه به‌ندرت رخ می‌دهد.
آیا استرس باعث ریزش سکه ای مو می‌شود؟
برخی بر این باورند که استرس باعث کچلی سکه‌ای در زنان و مردان و حتی کودکان می‌شود. اما شواهد تایید شده‌ای مبنی برای تاثیر استرس بر ریزش سکه‌ای مو وجود ندارد. اگر چه استرس شدید ممکن است باعث ریزش سکه‌ای مو شود اما در این میان ژنتیک بیش از هر عامل دیگری دلیل اصلی ریزش سکه‌ای مو است.
انواع آلوپسی آره آتا (کچلی سکه ای)کدامند؟
آلوپسی آره آتا افیازیس: در این نوع ریزش سکه ای مو خفیف که از سایر انواع آن شایع‌تر است، ریزش مو در یک یا چند تکه به‌اندازه یک سکه روی پوست سر یا موی سایر قسمت های بدن مثل ریش مردان اتفاق می‌افتد.
آلوپسی توتالیس: افراد مبتلا به این نوع کچلی سکه ای، فرد حدود ۵۰ درصد از موهای سر خود را از دست می‌دهد.
آلوپسی یونیورسالیس: در این نوع ریزش سکه ای مو که البته نادر است، ریزش کامل یا تقریباً کامل مو در پوست سر، صورت و بقیه بدن اتفاق می‌افتد. همچنین از روی تغییر شکل ناخن‌ها هم می‌توان متوجه این نوع ریزش موی سکه‌ای شد.
آلوپسی دیفوس: در این نوع ریزش موی سکه ای، موها نمی‌ریزند اما ضخامت موی سر و بدن به شدن کاهش پیدا می‌کند.
علائم و نشانه‌های ریزش سکه ای مو چیست؟
مهم‌ترین و اصلی‌ترین علامت آلوپسی آره آتا، ریزش موی تکه تکه است. تکه‌های مو (عمدتا موی سر) به‌اندازه سکه شروع به ریزش می‌کنند. با این حال، هر محل رشد مو در بدن از ریش گرفته تا ابرو و مژه‌ها ممکن است تحت‌تأثیر قرار گیرد و به‌صورت تکه‌ای ریزش پیدا کند.
ریزش مو سکه ای میتواند ناگهانی شروع شود و تنها در چند روز یا در طی چند هفته ایجاد شود. ممکن است قبل از ریزش مو خارش یا سوزش در ناحیه مورد‌نظر وجود داشته باشد.
در ریزش مو سکه‌ای، فولیکول‌های مو از بین نمی‌روند و بنابراین اگر التهاب فولیکول‌ها کاهش پیدا کند، موها می‌توانند دوباره رشد کنند. افرادی که تنها چند تکه ریزش مو را تجربه می‌کنند، اغلب بهبودی خود به خود و کامل بدون هیچ‌گونه درمانی دارند.
حدود 30 درصد از افرادی که به آلوپسی آره آتا مبتلا می‌شوند، اغلب با این مسئله مواجه می‌شوند که وضعیت ریزش مو سکه‌ای در آن‌ها یا پیشرفت می‌کند، یا به یک چرخه مداوم ریزش مو و رشد مجدد تبدیل می‌شود و ریزش سکه‌ای مو در این افراد به صورت دائمی نیست.
حدود نیمی از بیماران هم در عرض یک سال پس از ابتلا به آلوپسی آره آتا بهبود پیدا می‌کنند؛ این مسئله بیشتر در مورد افرادی صادق است که فقط چند ناحیه از پوست سر یا سایر نقاط بدن دچار ریزش سکه‌ای شده است. اما بسیاری از افراد هم بیش از یک دوره ریزش مو سکه‌ای را تجربه می‌کنند. در این میان حدود 10 درصد از افراد به «آلوپسی توتالیس» یا «آلوپسی یونیورسالیس» مبتلا می‌شوند.
آلوپسی آره آتا همچنین میتواند ناخن‌های دست و پا را تحت‌تاثیر قرار دهد و گاهی اوقات این تغییرات اولین نشانه‌ای است که نشان می‌دهد این بیماری در حال پیشرفت است. برخی از علائم آلوپسی آره آتا در ناخن‌ها شامل موارد زیر است:
- فرورفتگی در ناخن؛
- لکه‌ها و خطوط سفید روی ناخن؛
- زبر و خشن شدن سطح ناخن؛
- مات و کدر شدن ناخن‌ها و از بین رفتن درخشش آن‌ها؛
- ناخن‌ها نازک شده و شکافته می‌شوند.
در صورت بروز این علائم از تقویت‌کننده ناخن استفاده کنید.
برخی دیگر از علائم ریزش سکه ای مو عبارتند از:
- از دیگر علائم ابتلا به ریزش مو سکه ای این است که موها در ناحیه ریزش شبیه علامت تعجب می‌شوند. قطر سر این موها معمولی است اما به دلیل تحلیل رفتن قسمت پایینی مو، موها به شکل علامت تعجب دیده می‌شوند.
- رشد موهای شکسته شده (موهایی که قبل از رسیدن به سطح پوست می‌شکنند) و موهای سفید در ناحیه ریزش موهای عادی نیز در برخی موارد علامت ابتلا به ریزش مو سکه‌ای است.
روش‌های درمان قطعی ریزش سکه ای مو
در‌صورتی‌که فرد از ابتدای بروز علائم ریزش موی سکه‌ای روند درمانی را آغاز کند احتمال بهبود آلوپسی آره آتا بسیار زیاد است، البته هنوز درمان قطعی برای ریزش سکه‌ای مو وجود ندارد. در هر صورت ریزش مجدد موها در آلوپسی آره آتا قابل‌پیش‌بینی نیست اما می‌توان به‌وسیله برخی داروها این عارضه را کنترل و از پیشروی آن جلوگیری کرد و البته قسمت بدون مو را تحریک به رویش مجدد نمود.
در ادامه برخی از روش‌های درمان ریزش مو سکه ای را با هم بررسی می‌کنیم:
تزریق استروئید: این روش درمان ممکن است به رفع تکه‌های‌کوچک ریزش سکه‌ای مو کمک کند. در این روش یک محلول استروئیدی مستقیماً به پوست سر، چندین بار تزریق می‌شود. این استروئید از حمله سیستم ایمنی به فولیکول‌های مو جلوگیری می‌کند.
پس از حدود 4 هفته، این درمان ممکن است رشد مجدد را تحریک کند. فرد ممکن است نیاز باشد درمان را هر چند ماه یک‌بار تکرار کند. رشد مو ممکن است دائمی یا موقتی باشد.
استروئیدهای موضعی (کرم‌ها و پمادها) و قرص‌های استروئیدی: پزشکان به طور گسترده این موارد را برای آلوپسی آره آتا تجویز می‌کنند، اما اثرات مثبت طولانی‌مدت آن‌ها نامشخص است.
در این روش درمان، موها ممکن است دوباره رشد کنند، اما عوارض جانبی آن شامل دیابت، زخم معده، خارش و گاهی رشد مو در نواحی دیگر به جز آن ناحیه‌ای است که ریزش سکه‌ای مو رخ داده است. هر چه طول درمان بیشتر باشد، احتمال عوارض جانبی بیشتر می‌شود.
ایمونوتراپی: این روش موثرترین درمان برای ریزش سکه‌ای مو است. بیمار هفته‌ای یک‌بار دیفنسیپرون (DPCP) را با دوزهای مختلف به پوست بدون مو اعمال می‌کند. موها بعد از حدود 3 ماه در بین بیمارانی که پاسخ می‌دهند شروع به رشد می‌کند.
در این روش عوارض جانبی ممکن است شامل واکنش آلرژیک، درماتیت خفیف یا اگزما و یا واکنش شدید پوستی باشد. کاهش سرعت افزایش دوز دارو ممکن است کمک کند. به‌ندرت ممکن است بیمار دچار ویتیلیگو یا لکه‌های رنگدانه شود. پس از توقف درمان، موها ممکن است به ریزش ادامه دهند.
کرم دیترانول: این کرم نسبت به ایمونوتراپی کمتر موثر است و خطر واکنش پوستی و خارش بیشتر است. همچنین میتواند پوست سر و مو را دچار لکه کند.
درمان با اشعه ماوراء‌بنفش: دو تا سه جلسه نور درمانی در هفته، معمولاً در بیمارستان، ممکن است بعد از حدود 12 ماه فوایدی را به همراه داشته باشد. با این حال، نرخ پاسخ محدود است.
«ماینوکسیدیل موضعی» هم که برای درمان ریزش مو با الگوی مردانه و ریزش مو با الگوی زنانه مورد‌استفاده قرار می‌گیرد ممکن است در درمان کچلی سکه‌ای هم موثر باشد.
ریزش موی سکه ای (کچلی سکه‌ای) درمان قطعی دارد؟
همان‌طور که پیش از این اشاره کردیم هنوز روش درمان قطعی و پزشکی برای درمان ریزش سکه‌ای مو وجود ندارد و روش‌هایی که پیشنهاد می‌شوند در جهت کند کردن روند رشد و پیشرفت بیماری هستند. برخی از روش‌های پیشگیری از پیشرفت کچلی سکه‌ای مو عبارتند از:
- از کرم ضد‌آفتاب با SPF بالا در نواحی دچار ریزش سکه‌ای مو و سایر نقاط صورت و گردن استفاده کنید.
- نقاط دارای ریزش سکه‌ای مو اگر در معرض آفتاب قرار بگیرند دچار آفتاب‌سوختگی می‌شوند پس از کلاه لبه‌دار استفاده کنید.
- اگر ریزش سکه‌ای مو در ناحیه ابرو و مژه رخ داده حتما از عینک آفتابی یا عینک محافظ و کلاه لبه‌دار استفاده کنید تا به‌خاطر ریزش ابرو و مژه گرد و غبار وارد چشم نشود.
- اگر موهای بینی دچار ریزش سکه‌ای مو شده برای پیشگیری از خشکی مجاری تنفسی از کرم مرطوب‌کننده برای داخل بینی استفاده کنید تا این ناحیه مرطوب بماند. موهای بینی از ورود باکتری و میکروب به داخل حفره بینی جلوگیری می‌کنند. با استفاده از کرم مرطوب‌کننده احتمال این مسئله کاهش پیدا می‌کند.
- اگر در ناحیه سر دچار ریزش موی سکه‌ای شدید می‌توانید از کلاه‌گیس هم استفاده کنید تا پوست این ناحیه دچار آفتاب‌سوختگی نشود.
روش‌های درمان خانگی و طب سنتی ریزش مو سکه‌ای
برای درمان خانگی ریزش مو سکه‌ای در طب سنتی مواردی مثل مالیدن آب سیر، آب پیاز، چای سبز دم‌کرده، روغن بادام، روغن رزماری، عسل و مواردی از این دست به موضعی که دچار ریزش موی سکه‌ای شده پیشنهاد می‌شود. شواهد مبنی بر اثربخش بودن این درمان‌های خانگی و سنتی وجود ندارد اما امتحان کردن این روش‌ها هم ضرری ندارد.
در موارد دیگر استفاده از طب سوزنی برای درمان طاسی منطقه‌ای هم پیشنهاد می‌شود.
سوالات متداول درباره ریزش مو سکه‌ای
آیا ریزش مو سکه ای خطرناک است؟
ریزش سکه‌ای مو یک اختلال خود ایمنی است اما یک عارضه جدی برای موها و سلامت بدن نیست. خبر خوب این است که فولیکول‌های مو به راحتی از بین نمی‌روند و در اغلب افراد بعد از گذشت چند ماه تا یک سال موی جدید جایگزین می‌شود، البته این مسئله در برخی افراد ممکن است به این صورت باشد که به یک چرخه مداوم ریزش مو و رشد مجدد تبدیل شود.
آیا ریزش مو سکه ای مسری و واگیردار است؟
ریزش موی سکه ای واگیردار نیست و صرفا یک اختلال خودایمنی محسوب می‌شود.
بهترین روش درمان ریزش سکه ای مو در ریش مردان چیست؟
برای درمان ریزش سکه ای مو در ناحیه ریش بهتر است از محصولاتی استفاده کرد که پوست صورت به آن‌ها واکنش نشان ندهد. در برخی موارد تزریق آمپول کوروتون یا استفاده موضعی از کرم کورتون پیشنهاد می‌شود.
