آیا تا حالا روی پوست صورت و بدنتان، آثاری از کهیر را تجربه کرده‌اید؟ کهیر یا اورتیکاریا(Urticaria) که در گویش عامیانه به آن (Hives) می‌گویند، معمولا روی نقاط مختلف بدن ظاهر می‌شود و با خارش و سوزش همراه است. عوامل مختلفی در بروز کهیر نقش دارند ولی این عارضه پوستی، بهراحتی قابل درمان است و انواع مختلفی هم دارد. در این مقاله، به بررسی عارضه کهیر یا راش پوستی، علل بروز آن، انواع کهیر، علائم و راه‌های درمان کهیر می‌پردازیم.
کهیر پوستی چیست؟
کهیر که به آن، اورتیکاریا (Urticaria)، ولتز (Welts) و ویلز (Weals) هم گفته می‌شود، یک عارضه پوستی است که ممکن است در هر نقطه‌ای از بدن خود را نشان دهد. کهیر معمولا به شکل یک تورم عمیق در لایه‌های زیرین پوست بروز پیدا کرده و نقاط مختلف بدن شامل، دست، پا، گلو و پوست بدن را درگیر می‌کند. آلرژن‌ها، اصلی‌ترین عامل بروز کهیر یا راش پوستی هستند و با تحریک پوست و رگ‌های خونی، این ضایعات قرمز رنگ پدیدار می‌شوند.
هنگامی که بدن، در مقابل آلرژن‌ها، پروتئینی به نام «هیستامین» ترشح می‌کند، در رگ‌های خونی نازک و کوچک، این مایع نشت پیدا کرده و در پوست جمع می‌شود. این موضوع باعث بروز عارضه کهیر می‌شود.
از آن‌جایی که برخی از افرادی که کهیر را در زندگی خود تجربه می‌کنند، در معرض خطر ابتلا به «آنافیلاکسی» (واکنش آلرژيک که منجر به مرگ می‌شود) هستند، بهتر است در مورد کهیر یا راش پوستی، اطلاعات خود را بالا برده و نسبت به درمان آن اقدام کنید.
انواع کهیر پوستی
«کهیر پوست» معمولا به دو صورت مزمن و حاد خود را نشان می‌دهد. اما تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو نوع کهیر چیست؟
کهیر حاد
«کهیر حاد»، شایع‌ترین نوع کهیر است که در نواحی مثل صورت، دست، پا و ناحیه تناسلی (به ویژه در مردان) ایجاد می‌شود. در نوع حاد کهیر، کهیرها در مدت زمان کمتری (کمتر از ۶ هفته) روی پوست باقی می‌مانند و همان‌طور که به‌صورت ناگهانی بروز پیدا می‌کنند، پس از مدتی از بین می‌روند. مهم‌ترین دلیل برای بروز این نوع کهیر، رژیم غذایی، مصرف برخی داروها و وجود عفونت در بدن است.
کهیر مزمن
اگر کهیرها هر‌از‌گاهی روی پوست پیدا شوند و از بین بروند و دوباره بعد از مدتی ظاهر شوند، در دسته «کهیر مزمن» قرار می‌گیرند. این کهیرها معمولا حدود ۶ هفته روی پوست می‌مانند و هر‌از‌گاهی، شدید و بعد خفیف می‌شوند. اگر فرد به بیماری‌هایی مثل تیروئید، عفونت، مشکلات خود ایمنی یا سرطان مبتلا باشد، بیشتر مستعد کهیر مزمن است. نقص در سیستم عصبی و ویروس‌ها هم از دیگر دلایل بروز کهیر یا راش پوستی مزمن هستند.
کهیر عصبی
اگر فرد به طور مداوم با استرس، اضطراب و ناآرامی درگیر باشد، احتمال بروز این ضایعه پوستی به‌صورت لکه یا جوش‌های قرمز وجود دارد. به این نوع کهیر، «کهیر عصبی» گفته می‌شود.
کهیر در بارداری
اگر باردار هستید، باید بدانید که در صورت بروز کهیر روی پوست، نباید نگران شوید. هر چند هنوز دلیل اصلی کهیر در بارداری مشخص نیست ولی در ماه‌های اول یا ماه‌های آخر بارداری، کهیر در برخی خانم‌ها خود را نشان می‌دهد. برخی پژوهشگران، دلیل کهیر را افزایش سایز شکم و کشش پوستی ناشی از بارداری می‌دانند چون پوست در این حالت «آنتی ژن» تولید کرده و ممکن است منجر به بروز کهیر پوستی شود.
کهیر در کودکان
کهیر در کودکان و نوزادان ممکن است به‌صورت تاول‌های قرمز یا هم‌رنگ پوست، ایجاد شود. این کهیرها در برخی مواقع باعث تورم در کنار لب‌ها، گلو و پلک‌ها خود را نشان می‌دهند و با خارش پوستی همراه خواهند بود. اگر کودک با محرک‌هایی مثل گرما یا دیگر عوامل بروز کهیر مواجه باشد، احتمال کهیر زدن در او بالا می‌رود. در صورت بروز کهیر روی پوست کودکان، حتما به پزشک مراجعه کرده و نسبت به درمان اقدام کنید.
دلایل کهیر چیست؟
تحریک پوست به هر دلیلی، باعث بروز کهیر روی پوست می‌شود. علل بروز کهیر ممکن است یکی از عوامل زیر باشد:
- مصرف برخی داروها، آنتی بیوتیک‌ها و داروهای غیر‌استروئیدی مثل آسپرین و داروهای فشار خون؛
- مصرف برخی غذاها مثل تخم مرغ، توت فرنگی، انواع مغزها و آجیل، صدف دریایی و فرآورده‌های گندم؛
- برخی عفونت‌ها مثل آنفولانزا، تب، سرماخوردگی و هپاتیت B؛
- تماس با شوره حیوانات خانگی؛
- دمای بالا یا تغییر ناگهانی دمای محیط؛
- تماس با گرده گیاهان؛
- گزش برخی حشرات؛
- لاتکس؛
- سوسک‌ها و فضولات آنها؛
- مواجهه با برخی گیاهان سمی، پیچک‌ها و گزنه؛
- مواجهه با برخی مواد شیمیایی؛
- وجود عفونت در مجاری تنفسی و گلو؛
- مواجهه با نور خوشید؛
- بالا رفتن بیش از حد دمای بدن؛
- وجود انگل در روده.
به‌خاطر تنوع و محتمل بودن هر یک از علل بروز کهیر روی پوست، بسیاری از افراد در تشخیص یا کشف دلیل کهیر، دچار اشتباه می‌شوند. در اصل کهیر یک نوع واکنش بدنی است ولی دلیل آن ممکن است ناشناخته بماند، مگر اینکه به‌صورت مکرر و در مقابل عوامل خاص بروز پیدا کند.
راه‌های درمان خانگی کهیر
کهیر جزو بیماری‌هایی است که در قدیم به‌صورت سنتی درمان می‌شده است و امروزه هم این روش درمان سنتی کهیر، طرفداران خودش را دارد. معمولا درمان‌های سنتی یا درمان خانگی کهیر، شامل درمان‌های پیشگیرانه می‌شود. راه‌های پیشگیری و درمان کهیر شامل موارد زیر می‌شود:
- دوری کردن از عوامل محرک کهیر مثل استرس، اضطراب و ناراحتی‌های عصبی، تا حد ممکن؛
- اجتناب از مصرف از مواد مخدر، سیگار و نوشیدنی‌های کافئین‌دار مثل قهوه؛
- استفاده از شوینده‌های ملایم و لوازم آرایش برای پوست؛
- پوشیدن لباس‌های نخی و گشاد؛
- عدم مصرف خوراکی‌ها، داروها و غذاهای حساسیت‌زا؛
- استفاده از کمپرس یخ بر روی کهیرها؛
- مصرف ویتامین D3؛
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض نور خوشید و گرمای بیش از حد.
درمان دارویی کهیر پوستی
اگر کهیر پوستی یا کهیر دست یا پا، شدید شود، برخی داروها تجویز می‌شوند که مهم‌ترین آنها، آنتی‌هیستامین است. در برخی مواقع، به تزریق آنتی هیستامین نیز توصیه می‌شود. اگر کهیر بسیار شدید بوده و احتمال بروز آنافیلاکسی باشد، ممکن است آدرنالین تزریق شود. علاوه بر این‌ها، برخی کرم‌ها، پمادها یا لوسیون‌های ضد خارش می‌توانند علائم و خارش ناشی از کهیر را تا حد زیادی التیام دهید.
برای درمان کهیر چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
هر چند معمولا کهیرهای پوستی، با درمان خانگی یا اعمال پیشگیرانه التیام پیدا می‌کنند ولی در صورتی‌که با هر یکی از موارد زیر مواجه شدید، به پزشک مراجعه کنید:
- در صورت بروز کهیر در کودکان زیر ۱۲ سال؛
- اگر کهیر بیش از ۴۸ ساعت التیام پیدا نکرد؛
- اگر کهیر روی سطح وسیعی از پوست ظاهر شد؛
- اگر درمان آن، تاثیر نداشته است؛
- اگر چند بار مداوم، بروز پیدا کرد؛
- اگر بیمار دچار تب شده است.
در صورت نفس تنگی و درگیر شدن کهیر با زبان، گلو و چشم، حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کرده و به صورت اورژانسی، فرد تحت درمان قرار بگیرد.
سوالات متداول درباره کهیر پوستی
آیا کهیر واگیردار است؟
خیر. کهیر واگیردار و مسری نیست و از یک فرد به فرد دیگر، با تماس پوستی یا ترشح بزاق دهان، منتقل نمی‌شود. کهیر تنها در خود فرد مبتلا شده به‌صورت حاد یا مزمن خود را نشان می‌دهد.
فرق کهیر، دانه‌های پوستی و راش چیست؟
دانه‌های پوستی، راش و کهیر از لحاظ ظاهری و علائم، شباهت زیادی به هم دارند. اما اگر تورم به‌صورت ناگهانی رخ دهد و همراه با خارش باشد، کهیر است. کهیر باعث بروز برآمدگی‌هایی به شکل دایره و نامنظم روی پوست بدن است. راش هم هر چند شبیه کهیر است ولی باعث بروز تاول‌هایی روی پوست می‌شود.
علت خارش بیشتر کهیر در شب چیست؟
کهیر در شب معمولا به‌صورت خارش شبانه فرد را کلافه می‌کند. دلیل این امر تغییر در سطح ترشح هورمون کورتیزول در شب است. سطح ترشح هورمون کورتیزول در شب کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه التهاب را کمتر می‌کند اما از سوی دیگر احساس خارش را بیشتر می‌کند. تغییرات در دمای بدن و خشکی پوست در شب به خاطر نخوردن آب در ساعاتی که خواب هستیم نیز ممکن است علت خارش بیشتر کهیر در شب باشد.
برای درمان کهیر چی بخوریم؟
اگر به دنبال درمان سریع کهیر و کاهش علائم آن هستید، می‌توانید مواد غذایی مثل چای سبز، دانه کتان، سیب درختی، خردل سبز و زردچوبه را در رژیم غذایی خود جای دهید. درمان دارویی کهیر هم در موارد خفیف، همان آنتی هیستامین است که حتما با نظر پزشک آن را مصرف کنید.
از نظر طب سنتی علت کهیر زدن چیست؟
از نظر طب سنتی یکی از دلایل کهیر داغ شدن کبد است که در این صورت نمی‌تواند به خوبی سموم بدن را دفع کند. همچنین یبوست، خشکی مزاج (سوداوی یا صفراوی)، تغذیه اشتباه بدون توجه به طبع و مزاج، استرس و و بیماری‌های عصبی و بیماری کم خونی از جمله عوامل ابتلا به کهیر پوستی هستند.
سخن پایانی
هر چند کهیر بیماری یا عارضه خطرناکی نیست و در حالت عادی منجر به مرگ نمی‌شود اما ممکن است در برخی افراد، به شکل عوارض شدید خود را نشان دهد. در عین حال خارش و خراش‌های ناشی از خاراندن پوست، حس بسیار ناخوشایندی را به دنبال دارد. بنابراین در صورت مواجهه با کهیر، بهتر است هر چه سریع‌تر نسبت به درمان آن اقدام کنید تا دچار نوع مزمن کهیر نشوید.
