طب سوزنی(Acupuncture) یا «سوزن درمانی»، به چینی (针灸 )، ژِن جیو، یکی از روشهای طب سنتی چینی (TCM) با قدمتی بیش از ۲۵۰۰ سال است که با هدف تسکین درد با فروکردن سوزن در بدن انجام میشود .درواقع طب سوزنی درمان از طریق تحریک نقاط خاصی روی پوست با سوزن انجام میشود و ممکن است به درمان مشکلاتی مثل آلرژی، میگرن یا بیخوابی کمک کند. در این مقاله از سایت صندلی ما به شما میگوییم که اصلا طب سوزنی چیست و چه مزایا و عوارضی دارد. همچنین مدت زمان تاثیر طب سوزنی و نحوه عملکرد آن برای مشکلات مختلف را بررسی میکنیم. با ما باشید.
طب سوزنی چیست؟
بد نیست بدانید بیش از 2500 سال است که طب سوزنی مورد مطالعه و تمرین قرار گرفته است. برخی افراد به طب سوزنی بسیار معتقدند و از آن تحت عنوان «معجزه» برای بهبود کیفیت زندگی خود یاد میکنند. شاید هم دلیلش این است که پزشکان طب سوزنی مدعیاند که طب سوزنی همه چیز را از افسردگی و آلرژی گرفته تا تهوع صبحگاهی و گرفتگی عضلات را درمان میکند.
اگر بخواهیم دقیقتر بگوییم طب سوزنی یک رویکرد مبتنی بر طب چینی باستانی برای درمان انواع بیماریها با تحریک نقاط خاصی روی پوست با سوزن است.
«پل کمپیستی»، متخصص طب سوزنی در این باره میگوید: «طب سوزنی یک روش کم تهاجمی برای تحریک نواحی غنی از اعصاب سطح پوست بهمنظور تأثیر بر بافتها، غدد، اندامها و عملکردهای مختلف بدن است».
او ادامه میدهد: «هر سوزن طب سوزنی یک زخم جزئی و سطحی در محل وارد کردن سوزن در بدن ایجاد میکند، و اگرچه آنقدر خفیف است که ناراحتی کمی ایجاد کند، اما همان سیگنال کافی است تا بدن بداند که باید پاسخ دهد».
این پاسخ شامل تحریک سیستم ایمنی، تقویت گردش خون در ناحیه موردنظر، بهبود زخم و تعدیل درد است. تحقیقات جدید در مورد طب سوزنی عمدتاً بر این نظریه استوار است.
فلسفه پشت طب سوزنی چیست؟
اما فلسفه پشت طب سوزنی چیست؟ درواقع فلسفه چینی پشت طب سوزنی کمی پیچیدهتر است، زیرا این روش درمانی باستانی به طور سنتی مبتنی بر علم و پزشکی نیست.
پل کمپیستی در این باره میگوید: «چینیهای باستان معتقد بودند که بدن انسان مملو از نیروی حیاتبخش نامرئی و متحرکی است که آن را «چی» مینامیدند و زمانی که «چی» به خوبی در جریان باشد و به همه مکانهای مناسب برود آنگاه شخص سلامت روحی و جسمی خوبی را تجربه میکند. زمانی که «چی» به طور نادرست (مسدود یا ناقص) جریان داشته باشد، منجر به بیماری میشود».
به عبارت دیگر طب سوزنی به دنبال آزادسازی جریان انرژی حیاتی بدن یا «چی» با تحریک نقاطی در طول 14 مسیر انرژی است. برخی از دانشمندان بر این باورند که سوزنها باعث ترشح اندورفین در بدن، که مسکنهای طبیعی هستند، میشوند و ممکن است جریان خون را افزایش داده و فعالیت مغز را هم تغییر دهند. اما مخالفان طب سنتی میگویند که طب سوزنی فقط به این دلیل کار میکند که مردم به آن باور دارند و درواقع که اثری مثل «اثر دارونما» دارد.
در مجموع مفهوم «چی» انتزاعی است و وجود خارجی ندارد، شما آن را بهعنوان عملکرد درونی طبیعی بدن خود در نظر بگیرید. گاهی اوقات هنگام احساس استرس یا اضطراب بیشتر مستعد بیماری هستید. هنگامی که شما آرام و سالم هستید، بدن شما از نظر فیزیکی نیز آن را منعکس میکند.
بههرحال، خلق و خو، سلامت روانی و رفاه عمومی شما بر سلامت جسمانی شما تأثیر میگذارد. بنابراین، طب سوزنی با هدف کمک به افراد در دستیابی به تعادل، یا «چی»، و در نتیجه، تسکین بسیاری از بیماریها کار میکند.
طب سوزنی دقیقا چگونه عمل میکند؟
ممکن است به دلایل مختلفی به طب سوزنی علاقه داشته باشید. بهعنوانمثال، برخی معتقدند طب سوزنی برای درمان سردرد مزمن و فشار سینوسی موثر است. شرایط جسمی متعددی وجود دارد که طب سوزنی به تسکین آنها کمک میکند. در ادامه به چند مورد از بیماریهایی که طب سوزنی مدعی درمان آنهاست اشاره میکنیم:
- آلرژی
- اضطراب و افسردگی
- آرتروز
- درد مزمن اغلب در گردن، پشت، زانو و سر
- فشار خون
- بیخوابی
- دردهای قاعدگی
- میگرن
- تهوع صبحگاهی
- اسکلروز چندگانه
- رگ به رگ شدن اعضای مختلف بدن
- سکتههای مغزی
نتایج مطالعات صورت گرفته در این زمینه نشان میدهد که طب سوزنی میتواند به تسکین دردهای ناشی از سرطان نیز کمک کند. اکثر مراکز سرطان در حال حاضر منابع مطمئن طب سوزنی را در مراقبت تسکینی خود قرار میدهند.
علاوه بر این شواهد محدودی درباره تاثیر طب سوزنی برای مشکلات زیر هم وجود دارد:
- آکنه
- درد شکم
- دردهای سرطان
- چاقی و اضافه وزن
- ناباروری
- دیابت
- دندان درد
- اسکیزوفرنی
- گرفتگی گردن
- اعتیاد به الکل
- اعتیاد به سیگار و مواد مخدر
هر جلسه طب سوزنی چقدر طول میشود؟
یک جلسه طب سوزنی میتواند از 60 تا 90 دقیقه طول بکشد، اگرچه بیشتر این زمان ممکن است صرف بحث در مورد علائم و نگرانیهای شما با پزشک بدون وارد کردن سوزن به بدنتان شود.
بخش درمان واقعی طب سوزنی ممکن است حدود 30 تا 40 دقیقه طول بکشد. بسیاری از مردم در واقع مدت زمان بیشتری را درخواست میکنند. ماده «دوپامین» در طی انجام طب سوزنی آزاد میشود و بسیاری از بیمارانی که به دلیل ترشح دوپامین از تجربه آرامشبخش خود لذت میبرند، زمان طولانیتری را برای هر جلسه درخواست میکنند.
از نظر نتایج طب سوزنی، تقریباً غیرممکن است که بگوییم چه چیزی باید انتظار داشته باشیم، زیرا بدن هر کسی به طور متفاوتی به طب سوزنی واکنش نشان میدهد و آن را تجربه میکند.
برخی افراد احساس آرامش میکنند و ممکن است کمی خسته باشند، برخی دیگر احساس انرژی و آمادگی برای هر کاری میکنند. برخی از افراد فوراً بهبودی را تجربه میکنند و برای برخی دیگر ممکن است لازم باشد چندین جلسه درمانی انجام شود تا تغییر مثبتی حس کنند.
با این حال، رایجترین پاسخ به طب سوزنی چیست؟
پل کمپیستی در این باره میگوید: «مردم احساس شادی و رضایت میکنند. بیان کردن آن در کلمات سخت است، اما یک احساس متعادل و هماهنگ متمایز وجود دارد که طب سوزنی به اکثر افراد میدهد و فقط احساس خوبی دارد»!
همچنین ممکن است پس از درمان احساس خستگی کنید و تغییراتی را در عادات غذا خوردن، خوابیدن یا مدفوع خود مشاهده کنید یا اصلاً چنین تغییراتی نداشته باشید.
از نظر علمی طب سوزنی چگونه کار میکند؟
نحوه عملکرد طب سوزنی به طور کامل هنوز شناخته شده نیست. بااینحال، شواهدی وجود دارد که نشان میدهد طب سوزنی ممکن است اثراتی بر سیستم عصبی، و نیز اثراتی بر سایر بافتهای بدن و اثرات غیراختصاصی (دارونما) داشته باشد.
نتایج مطالعات طب سوزنی بر روی حیوانات و افراد، از جمله مطالعاتی که از روشهای تصویربرداری برای مشاهده آنچه در مغز اتفاق میافتد، استفاده کردند، نشان دادهاند که طب سوزنی ممکن است بر عملکرد سیستم عصبی تأثیر بگذارد.
طب سوزنی ممکن است اثرات مستقیمی بر روی بافتهایی که سوزنها در آن وارد میشوند داشته باشد. این نوع اثر در بافت همبند دیده شده است.
طب سوزنی اثرات غیراختصاصی هم دارد (اثرات ناشی از جنبههای اتفاقی یک درمان و نه مکانیسم اصلی اثر آن). اثرات غیراختصاصی ممکن است به دلیل اعتقاد بیمار به درمان، رابطه خوب بین پزشک و بیمار یا سایر عواملی باشد که مستقیماً در اثر گذاشتن سوزن ایجاد نمیشوند.
در بسیاری از مطالعات، مزایای طب سوزنی در مقایسه با روشهای طب سوزنی ساختگی (شبیهسازی شده یا ساختگی) بیشتر بوده است، مانند استفاده از دستگاهی که پوست را میکوبد اما مثل سوزنهای طب سوزنی در آن نفوذ نمیکند. این یافتهها نشان میدهد که اثرات غیراختصاصی به تأثیر مفید طب سوزنی بر درد یا سایر علائم کمک میکند.
در تحقیقات اخیر، یک اثر غیراختصاصی به روشی منحصربهفرد نشان داده شد: به بیمارانی که در طول جلسه قبلی طب سوزنی تسکین درد را تجربه کرده بودند، ویدئویی از آن جلسه نشان داده شد و از آنها خواسته شد تا تصور کنند که درمان دوباره اتفاق میافتد. این تکنیک تصویربرداری با هدایت ویدئویی، اثر تسکین درد قابلتوجهی داشت.
طب سوزنی چه بیماریهایی را درمان میکند؟
در ادامه این مقاله نگاهی میاندازیم بر تاثیر طب سوزنی بر درمان برخی بیماریها.
طب سوزنی و کمر درد
اگر درمانهای استاندارد کمردرد مزمن شما را تسکین ندهد، طب سوزنی ممکن است این کار را انجام دهد. نتایج یک مطالعه بزرگ نشان داد که طب سوزنی بهتر از درمانهای معمولی برای کمردردی که بیش از سه ماه طول کشیده بود، کار میکرد. بااینهمه متخصصان هنوز برای درد کوتاهمدت (حاد) در ناحیه کمر، طب سوزنی را انجام نمیدهند.
طب سوزنی و سردرد (میگرن)
طب سوزنی ممکن است به تسکین میگرن یا سردردهای تنشی کمک کند. نتایج دو مطالعه بزرگ نشان داد افرادی که طب سوزنی دریافت میکنند روزهای کمتری را با سردرد تنشی نسبت به افرادی که مراقبتهای معمولی دریافت میکنند، تجربه میکنند.
طب سوزنی و سندرم فیبرومیالژیا
«فیبرومیالژیا» یک سندرم درد اسکلتی-عضلانی مزمن است که با درد در سطح گسترده، نقاط حساس، خستگی و اختلال خواب مشخص میشود و علتشناسی آن ناشناخته است. درد مزمن عضلانی و نقاط اتصال عضلانی مشخصه آن است. این بیماری نوعی روماتیسم بافت همبند است.
نتایج مطالعات صورتگرفته در این زمینه که چگونه طب سوزنی در برابر درد فیبرومیالژیا خوب عمل میکند، متفاوت است. نتایج برخی از این مطالعات نشان دادند که طب سوزنی باعث تسکین موقت درد میشود، اما برخی دیگر اثر قابلتوجهی را نشان نداد.
نتایج یک مطالعه کوچک هم نشان داد که طب سوزنی ممکن است دو مشکل دیگر فیبرومیالژیا را کاهش دهد: خستگی و اضطراب. اما بهطورکلی، هنوز شواهد کافی برای اثبات اینکه طب سوزنی برای فیبرومیالژیا موثر است، وجود ندارد.
طب سوزنی و آرتروز
موسسه ملی آرتریت و بیماریهای اسکلتی و عضلانی و پوستی آمریکا (NIH) میگوید که طب سوزنی میتواند یک مکمل مفید برای درمانهای مرسوم «آرتروز» باشد. برخی از امیدوارکنندهترین تحقیقات اولیه نشان دادهاند که طب سوزنی درد آرتریت را در زانو کاهش میدهد. بااینحال بدون شک، تحقیقات بیشتری برای اثبات موثر بودن طب سوزنی برای آرتروز مورد نیاز است.
طب سوزنی و اعصاب دست
در ساختار مچ دست تونلی به نام «تونل کارپال» وجود دارد. در این تونل اعصاب مختلف دست از جمله عصب مدین و تاندون، حس و حرکت دست و انگشتان را تشکیل میدهند.
درصورتیکه این تونل بنا به هر دلیلی تنگ شود، فرد مبتلا به سندرم تونل کارپال یا «تنگی کانال مچ دست» میشود. در یک مطالعه، طب سوزنی برای درد دست و بازو سندرم تونل کارپال آزمایش و نتیجه با درمان به وسیله قرصهای استروئیدی مقایسه شد.
در این مطالعه محققان در تایوان به یک گروه، هشت درمان طب سوزنی، در مدت حدود یک ماه، دادند و آن بیماران برای مدت طولانیتری نسبت به گروهی که فقط دارو مصرف میکردند، تسکین درد بیشتری را گزارش کردند. درحالیکه مطالعاتی مانند این امیدوارکننده بوده است، اما هنوز به شواهد بیشتری نیاز است تا تایید کند که طب سوزنی برای سندرم تونل کارپال موثر است.
طب سوزنی و دندان درد
نتایج برخی مطالعات حاکی از آن است که طب سوزنی درد ناشی از کشیدن دندان یا جراحی دندان را تسکین میدهد، اما طب سوزنی تقلبی (Fake acupuncture) نیز همینطور است. بااینحال، درد دندان از نظر بسیاری یکی از شرایطی است که به درمان طب سوزنی پاسخ میدهد.
طب سوزنی و سرطان
ازآنجاییکه طب سوزنی میتواند درد، تهوع و استفراغ را کاهش دهد، گاهی اوقات برای کمک به افراد برای مقابله با علائم سرطان یا شیمی درمانی استفاده میشود. همچنین طب سوزنی میتواند به کنترل گرگرفتگی مرتبط با سرطان سینه کمک کند. اگر قصد انجام طب سوزنی در این زمینه را دارید حتما ابتدا با پزشک خود صحبت کنید و به دنبال پزشکی باشید که تجربه کار با بیماران سرطانی را داشته باشد.
طب سوزنی و باروری
افراد مشهوری مانند «سلن دیون» و «ماریا کری» به کمک طب سوزنی، که همراه با درمانهای ناباروری استفاده میشود، باردار شدهاند. مروری بر مطالعات پزشکی این دیدگاه را تأیید میکند و نشان میدهد که طب سوزنی ممکن است اثربخشی درمانهای باروری را افزایش دهد. یک نظریه دیگر در این زمینه معتقد است که طب سوزنی با کاهش استرس و افزایش جریان خون به تخمدانها به افزایش احتمال باروری کمک میکند.
طب سوزنی برای ترک سیگار و مواد مخدر
طب سوزنی برای درمان بیماریهای دیگر از جمله ترک سیگار، اعتیاد به مواد مخدر، بیخوابی، خستگی، افسردگی و آلرژی استفاده شده است. شواهد در بهترین حالت برای برخی از کاربردهای طب سوزنی مختلط است. بهعنوانمثال، مطالعات نشان داده است که سوزنهای طب سوزنی که در گوش خارجی برای کمک به افراد در ترک سیگار قرار داده میشوند، کارساز نیستند.
طب سوزنی و کودکان
طب سوزنی بهطورکلی برای کودکان بیخطر در نظر گرفته میشود، البته اگر از یک پزشک دارای مجوز و متخصص در این زمینه کمک بگیرید که از استانداردهای توصیهشده پیروی میکند.
در درجه اول از طب سنتی برای کنترل درد یا حالت تهوع و استفراغ پس از جراحی یا درمان دارویی سرطان در کودکان استفاده میشود. شواهد علمی استفاده از طب سوزنی را برای درمان اختلال نقص توجه و بیشفعالی (ADHD) تایید نمیکند.
طب سوزنی و سایر دردها
افراد زیادی طب سوزنی را برای گردن درد، دردهای عضلانی، درد آرنج تنیس بازان (التهاب و درد قسمت خارجی آرنج) و دردهای قاعدگی امتحان کردهاند، به این امید که از داروها و عوارض جانبی آنها اجتناب کنند.
در این میان سازمان جهانی بهداشت 28 بیماری مختلف را که گاهی با طب سوزنی درمان میشوند، فهرست کرده است. با این حال در ایالات متحده، یک بررسی صورتگرفته توسط مؤسسه ملی بهداشت، انجام تحقیقات قوی برای تأیید وعدهای که طب سوزنی برای درمان بسیاری از دردها دارد، را تقاضا کرده است.
آیا طب سوزنی ایمن است؟
عوارض طب سنتی چیست؟ عوارض نسبتا کمی ناشی از استفاده از طب سوزنی گزارش شده است. بااینحال، عوارض ناشی از استفاده از سوزنهای غیر استریل و ارائه نادرست روش درمانی از طریق طب سوزنی وجود دارد.
هنگامی که طب سوزنی به درستی انجام نشود میتواند عوارض جانبی جدی، از جمله عفونت، سوراخ شدن اندامها، و آسیب به سیستم عصبی مرکزی ایجاد کند.
سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) سوزنهای طب سوزنی را بهعنوان وسیلهای پزشکی تنظیم میکند و الزام میکند که آنها استریل و فقط برای یکبارمصرف برچسبگذاری شوند.
آیا طب سوزنی درد دارد؟
سوزنهای طب سوزنی بسیار نازک هستند و اکثر افراد در هنگام قرار دادن آنها در ناحیه تحت درمان هیچ دردی احساس نمیکنند یا درد بسیار کمی دارند. اغلب افراد میگویند که بعد از درمان احساس انرژی یا آرامش میکنند. بااینحال، سوزنها میتوانند زخمهای موقتی در ناحیه درمان با طب سوزنی ایجاد کنند.
همچنین در برخی از نقاط طب سوزنی، سوزنهایی که بیش از حد عمیق وارد میشوند میتوانند ریهها یا کیسه صفرا را سوراخ کنند یا باعث ایجاد مشکلاتی در رگهای خونی شما شوند. به همین دلیل است که مراجعه به متخصصی که در طب سوزنی به خوبی آموزش دیده باشد، مهم است.
مدت زمان تاثیر طب سوزنی چقدر است؟
مدت زمان تاثیر طب سوزنی با توجه به شرایط هر فرد متفاوت است. در نتیجه ممکن است طب سوزنی بر روی یک فرد اثرات خود را در طول ۳ جلسه نشان دهد اما در فردی دیگر طب سوزنی تاثیرات خود را در ۸ جلسه نشان دهد.
از دیگر عوامل تاثیرگذار در مدت زمان تاثیر طب سوزنی میتوان به مهارت متخصص طب سوزنی، نوع روش درمان، تجهیزات کلینیک طب سوزنی و مواردی از این دست اشاره کرد.
چه کسانی نباید طب سوزنی انجام دهند؟
طب سوزنی در افراد مبتلا به اختلالات خونریزی یا کسانی که داروهای رقیقکننده خون مصرف میکنند ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهد. تحریک الکتریکی سوزنها میتواند برای افرادی که دارای ضربانساز قلب یا سایر وسایل الکتریکی در بدن خود هستند، مشکل ایجاد کند.
زنان باردار هم باید قبل از انجام طب سوزنی با پزشک خود مشورت کنند. یادتان باشد که برای درمان اساسی بیماریها مراقبتهای پزشکی را نادیده نگیرید و برای درمان بیماریها یا درد شدید به طب سوزنی تکیه نکنید.
طب فشاری در مقابل طب سوزنی
اگر از سوزن میترسید، ممکن است بتوانید همان اثر را از طب فشاری دریافت کنید. طب فشاری شامل فشار دادن یا ماساژ دادن نقاط طب سوزنی برای تحریک مسیرهای انرژی است. مقایسه علمی میان دو روش طب فشاری و طب سوزنی محدود است، اما برخی شواهد نشان میدهد که طب فشاری در کاهش حالت تهوع و کاهش درد زایمان موثر است.
سوالات متداول
بعد از طب سوزنی چه باید کرد؟
بعد از انجام جلسه طب سوزنی باید استراحت کنید. شما برای درمان درد به انرژی نیاز دارید در نتیجه تا یک روز بعد از انجام طب سوزنی از انجام کارهای سنگین خودداری کنید. بدن شما تا زمانی که در حال ترمیم و التیام است به انرژی نیاز دارد. اگر بعد از طب سوزنی دچار درد شدید آب بیشتری بنوشید و تا زمان کاهش درد از انجام فعالیتهای سنگین و ورزش خودداری کنید.
همچنین بعد از انجام جلسه طب سوزنی از نوشیدن قهوه و الکل که آب بدن را کم میکنند خودداری کنید، استراحت کنید و غذاهای سالم بخورید.
طب سوزنی برای لاغری موثر است؟
درباره تاثیر طب سوزنی بر لاغری و کاهش وزن باید بگوییم که «طب سوزنی گوش» برای لاغری موردتوجه است. به عقیده متخصصین طب سوزنی تمایل به غذا توسط دستکاری در نقاطی از گوش میتواند کنترل شود. این درمان مشابه درمانی است که متخصص طب سوزنی برای ترک سیگار در افراد سیگاری و کسانی که به مواد مخدر اعتیاد دارند تجویز میکنند. علیرغم مطالعات صورتگرفته در زمینه تاثیر طب سوزنی بر لاغری و کاهش وزن، هنوز نتایج تحقیقات قانعکننده نیستند.
چه کسانی از طب سوزنی نتیجه گرفتند؟
در مواردی که در این مقاله به آنها اشاره کردیم، طب سوزنی برای تسکین درد در برخی افراد و در مورد برخی بیماریها موثر است. مثلا نتایج مطالعات صورت٬گرفته درباره تاثیر طب سوزنی بر درمان سردرد و میگرن حاکی از آن است که افرادی که طب سوزنی دریافت میکنند روزهای کمتری را با سردرد تنشی نسبت به افرادی که مراقبتهای معمولی دریافت میکنند، تجربه میکنند. در مجموع طب سوزنی یک روش درمانی مکمل برای تسکین درد است نه یک روش درمان اصلی.
سخن پایانی
طب سوزنی یک روش درمانی مکمل در زیرمجموعه طب سنتی چینی با قدمتی بیش از ۲۵۰۰ سال است. درواقع طب سوزنی نوعی داروی مکمل است که از سوزنهایی استفاده میکند که در نقاط خاصی از بدن برای کمک به تسکین درد و درمان سایر مشکلات سلامتی استفاده میشود. سوزنهای مورداستفاده در طب سنتی بسیار نازک و انعطافپذیر هستند و درد ندارند. بهطوریکه افراد تحت درمان اغلب حین انجام کار حس آرامش دارند و گاهی هم چرت میزنند. شما تجربه انجام طب سوزنی را دارید؟ خوشحال میشویم تجربیات خود در زمینه روش درمان و تسکین درد با طب سوزنی را در بخش نظرات این مطلب با ما و مخاطبان صندلی در میان بگذارید.