در مورد بیماری اگزما پوستی (eczema) چه می‌دانید؟ اگر روی پوست دست، صورت، شکم و دیگر نواحی بدن، آثاری از قرمزی، ورم، خشکی و خارش داشتید، ممکن است به اگزما یا درماتیت پوستی، دچار شده باشید. اما به هیچ‌وجه نگران نباشید، این بیماری، هر چند ممکن است تا مدتی برایتان آزاردهنده باشد، اما قابل درمان است و هر چه زودتر به فکر چاره بیفتید، زودتر هم نتیجه می‌گیرید. آگاهی داشتن از بیماری اگزما پوستی، انواع این بیماری، علائم اگزما، راه‌های پیشگیری و درمان آن در کودکان، بزرگسالان و زنان باردار و غذاهای مفید و مضر برای اگزما می‌تواند دید روشن‌تری نسبت به بیماری پوستی اگزما و راه‌های مقابله با آن به شما بدهد. در ادامه، هر آنچه را که باید درباره بیماری اگزمای پوستی بدانید، به شما خواهیم گفت.
اگزما چیست؟
بیماری اگزما پوستی (Dermatitis) با بروز خشکی، خارش، پوسته پوسته شدن، قرمزی و التهاب روی پوست نقاط مختلف بدن، خود را نشان می‌دهد. این بیماری مختص به سن یا جنس خاصی نیست و ممکن است مردان، زنان، زنان باردار و کودکان را درگیر کند. اگر نوع اگزما به‌صورت خفیف باشد، درمان آن سریع‌تر و شدت آن کمتر است و در نوع شدید اگزما، دوره درمان طولانی‌تر بوده و شدت آن بیشتر است.
علائم بیماری اگزمای پوستی
بیماری اگزمای پوستی می‌تواند خود را با علائم زیر نشان دهد. اگر یک یا چند مورد از این علائم را مشاهده یا تجربه کردید، نشان‌دهنده درگیری پوست شما با اگزما است.
- خشک و ترک خوردن پوست
- تغییر بافت پوست در اطراف چشم‌ها، گوش‌ها و دهان
- خارش پوستی شدید
- بروز جوش‌های ریز قرمز پوستی
- تیرگی در پوست اطراف چشم
- بروز حساسیت پوستی در تماس با لباس
- آثار پوسته پوسته شدن پوست
- ضخیم شدن قسمت‌هایی از پوست بدن
انواع بیماری اگزما پوستی
برای اینکه راحت‌تر بتوانید با اگزما مقابله کنید، بهتر است درباره انواع و رایج‌ترین نوع اگزما بدانید.
درماتیت آتوپیک
شایعترین نوع اگزما، «درماتیت آتوپیک» است. این نوع اگزما، معمولا در دوران کودکی بروز پیدا می‌کند و در بزرگسالی از شدت آن کاسته شده و درمان می‌شود. بیشتر مبتلایان به درماتیت آتوپیک به تب یونجه و آسم هم مبتلا می‌شوند.
درماتیت تماسی
این نوع اگزما، زمانی بروز پیدا می‌کند که پوست فرد مبتلا به اگزما، بعد از تماس با یک سطح یا جسم، واکنش نشان داده و با تحریک شدن، قرمز و دچار خارش می‌شود. در نوع «درماتیت تماسی آلرژیک»، معمولا وقتی پوست فرد با فلزات تماس داشته باشد، تحریک پوستی اتفاق می‌افتد و در نوع «درماتیت تماسی تحریک کننده»، وقتی پوست فرد با یک ماده شیمیایی تماس پیدا کند، تحریک می‌شود.
اگزمای دیشیدروتیک
اگر اگزما به‌صورت تاول‌های ریز در دست یا پاها خود را نشان دهد، نشانه اگزما Dyshidrotic است. بد نیست بدانید که خانم‌ها بیشتر به این نوع اگزمای پوستی دچار می‌شوند.
اگزمای نورودرماتیت
«اگزمای نورودرماتیت» معمولا در کسانی اتفاق می‌افتد که با مواد شیمیایی مختلف در تماس هستند. افراد شاغل در مشاغلی مثل آرایشگری، نظافت و … بیشتر در معرض این نوع بیماری اگزما پوستی هستند. در اگزمای نورودرماتیت لکه‌های پوستی ضخامت بیشتری دارند و نواحی بیشتری از پوست، درگیر و پوسته پوسته می‌شوند.
اگزمای دست
همان‌طور که از اسم «اگزمای دست» مشخص است، این نوع بیماری اگزمای پوستی، بیشتر در قسمت دست‌ها اتفاق می‌افتد. مانند «درماتیت نورودرماتیت» این نوع اگزما هم در کسانی که با مواد شیمیایی سر‌و‌کار دارند، بیشتر مشاهده می‌شود.
اگزمای سکهای یا نومولار
«درماتیت سکهای» یا «اگزمای سکهای» به شکل لکه‌های سکهای و دایره شکل روی پوست خود را نشان می‌دهد. این نوع اگزما همراه با خارش و تورم است و به٬خاطر سرد و خشک بودن هوا یا تماس با مواد یا موارد محرک، ایجاد می‌شود. درمان این نوع اگزما، کمی سخت‌تر و طولانی‌تر از دیگر انواع اگزما است.
اگزمای سبورئیک
این نوع اگزما در قسمت‌هایی از بدن که غدد چربی در آنها بیشتر وجود دارد، ظاهر می‌شود. پوست بینی، سر و بالای کمر، نقاطی هستند که با «اگزمای سبورئیک» بیشتر درگیر می‌شوند. در این نوع اگزما، علاوه بر خارش و سوزش پوست، قرمزی و پوسته پوسته شدن هم مشاهده می‌شود.
اگزمای استاز یا درماتیت استازیس
به این نوع اگزمای پوستی، «اگزمای وریدی» هم گفته می‌شود و در نقاطی از بدن که جریان خون به‌صورت نرمال انجام نمی‌شود، ظاهر می‌شود. در کسانی که برای مدت طولانی روی پاهایشان می‌ایستند، به‌خاطر فشار به سیاهرگ‌ها، مایع زیر پوستی نشت کرده و اگزمای استاز، رخ می‌دهد. تورم در مچ پاها، خارش، درد، قرمزی و پوسته پوسته شدن، از نشانه‌های «درماتیت استاز» است.
اگزما در کودکان
اگزمای پوستی در کودکان، تا ۵ سالگی خود را نشان می‌دهد. این اگزما معمولا به‌صورت دوره‌ای است و با افزایش سن، درمان می‌شود. ممکن است پس از مدتی به صورت دوره‌ای، علائم اگزما برگردد و دوباره از بین برود. در افرادی که مستعد آلرژی هستند، اگزما بیشتر خود را نشان می‌دهد. اگزما در کودکان، بیشتر در قسمت آرنج‌ها، گردن، سر و زانوها، دست‌ها و اطراف دهان دیده می‌شود. بهتر است پس از مشاهده کردن آثار اگزما روی پوست کودکان، نسبت به درمان آن اقدام کنید.
اگزما در زنان باردار
«اگزمای بارداری»، جزو شایعترین عوارض پوستی در دوران حاملگی است. در حدود نیمی از خانم‌های باردار، اگزمای پوستی را تجربه می‌کنند. دلیل اصلی این عارضه، پایین آمدن سطح ایمنی بدن است. علاوه بر این، اگر در کودکی یا قبل از بارداری، دچار اگزما شده‌اید، احتمال تشدید اگزما در این دوران وجود دارد. اگزما دور دهان در بارداری، اگزما پوست دست، خارش و ملتهب شدن پوست، ایجاد لکه‌های قرمز تیره روی پوست و لکه‌های پوستی از علائم بروز آکنه در خانم‌های باردار است. توصیه می‌شود زنان باردار، به‌هیچ‌وجه به‌صورت خودسرانه اقدام به مصرف دارو نکنند و حتما با مشورت پزشک این کار را انجام دهند.
راه‌های پیشگیری از بیماری اگزمای پوستی
همیشه گفته‌‌اند که پیشگیری بهتر از درمان است. در مورد اگزما هم این موضوع صدق می‌کند. اگر در مراحل اولیه اگزما هستید یا به‌صورت دوره‌ای دچار اگزما می‌شوید، بهتر است به فکر راه‌های پیشگیری از اگزما باشید. با روش‌های زیر می‌توانید تا حد زیادی از اگزما پیشگیری کنید:
۱-در طول روز از مرطوب‌کننده، به‌خصوص بعد از شست‌وشوی دست‌ها و استحمام استفاده کنید.
۲- از روغن‌های ملایم طبیعی که خشکی و کشیدگی پوست را از بین می‌برند، کمک بگیرید.
۳- در شوینده‌های حمام از نرم‌کننده و مرطوب‌کننده استفاده کنید.
۴- لباس‌هایی با الیاف نخی و پنبه‌ای بپوشید.
۵- از صابون‌ها و مایع‌های دستشویی ضد‌باکتری و ملایم استفاده کنید.
۶- از ضدعفونی‌های الکی استفاده نکنید.
۷- از قرار گرفتن طولانی‌مدت در مجاورت نور خورشید، سرما و گرما و گرد و غبار خودداری کنید.
۸- از مصرف دخانیات و استعمال سیگار پرهیز کنید.
۹- در رژیم غذایی خود از ادویه‌های تحریک‌کننده و غذاهای سرخ‌کردنی کمتر استفاده کنید.
۱۰- از استرس و عوامل استرس‌زا دوری کنید.
روش‌های درمان خانگی اگزما
اگر علائم بیماری اگزما پوستی را تجربه می‌کنید، مخصوصا در‌صورتی‌که بیماری‌تان خفیف است، می‌توانید از درمان‌های خانگی اگزما کمک بگیرید. با این راه‌های درمان، می‌توانید از شدیدتر شدن اگزما هم پیشگیری کنید.
۱-بدن خود را با آب ولرم بشویید.
۲- حتما نواحی دچار اگزما شده را بعد از شستن خشک کرده و مدام با مرطوب‌کننده آبرسانی کنید. (حداقل ۳ تا ۴ بار در روز)
۳- از تمیزکننده‌هایی استفاده کنید که فاقد الکل و آنتی‌باکتریال هستند.
۴- از صابون‌های ملایم و بدون بو و رنگ برای استحمام و شستن دست‌ها استفاده کنید.
۵- در طول روز از دستکش‌های نخی استفاده کنید تا پوستتان با مواد و وسایل محرک تماس مستقیم نداشته باشد.
۶- در هنگام آشپزی و خرد کردن میوه‌ها و سبزیجات از دستکش یک‌بار مصرف استفاده کنید.
۷- در هنگام ظرف یا لباس شستن حتما از دستکش استفاده کنید و هرگز با دست بدون دستکش با مواد شوینده تماس نداشته باشید.
۸- زخم یا نواحی پوسته پوسته شده را خراش ندهید و نخارانید.
درمان دارویی اگزما
برای درمان اگزما با دارو، برخی داروها تجویز می‌شوند که متداول‌ترین آنها شامل موارد زیر می‌شوند. لطفا این داروها را حتما با دستور و نسخه پزشک مصرف کنید.
۱- پماد Pimecrolimus (Elidel) برای قسمت‌های اگزما‌زده پوست در نواحی صورت، سر و اطراف چشم؛
۲- آنتی هیستامین؛
۳- داروهای حاوی آنتی‌بیوتیک به شکل قرص، شربت، کپسول و پماد؛
۴- اشعه ماورای بنفش (برای موارد شدیدتر اگزما)؛
۵- رژیم درمانی (به‌ویژه در کودکان)؛
۶- فلوسلوکساسین (در صورت نداشتن حساسیت به پنی‌سیلین)؛
۷- کلاریترومایسین؛
۸- پماد و کرم‌های کورتیکواستروئیدی که باید بعد از استحمام یا شستن پوست استفاده شوند. این دارو به‌صورت خوراکی هم موجود است.
برای درمان اگزما چی بخوریم؟
یکی از دلایل اصلی اگزما خشکی پوست است. به همین دلیل مصرف میوه‌های خنک و پرآب مثل خیار، نوشیدن آب و هیدراته نگه داشتن بدن، روغن زیتون، رژیم غذایی مدیترانه‌ای که بیشتر بر پایه زیتون، ماهی، حبوبات، سبزیجات و غلات کامل است، رژیم غذایی فاقد گلوتن، غذاهای پروبیوتیک، غذاهای حاوی فلانوئید مثل موز، سیب زمینی، جوانه ماش و … توصیه می‌شود.
درمان اگزما با عسل
درمان اگزما با عسل هم یکی از روش‌های توصیه‌شده در طب سنتی است. برای درمان اگزما با عسل توصیه می‌شود عسل را به‌تنهایی یا با سرکه سیب، دارچین یا آبلیمو ترکیب کرده و روی محل اگزما بمالید تا التهاب و قرمزی کاهش پیدا کند.
برای درمان اگزما چه غذاهایی نخوریم؟
برخی غذاها در برخی افراد مبتلا به اگزما شدت بیماری را بیشتر می‌کنند. برخی از این غذاهای محرک عبارتند از:
- تخم مرغ
- گندم و گلوتن
- کلم بروکلی
- لبنیات حیوانی
- گوجه فرنگی
- میوه خشک
- بعضی از انواع آجیل و مغزها
سخن پایانی
دلیل بیماری اگزما هر چیزی باشد، از استرس گرفته (اگزمای عصبی) تا وراثت یا عوامل محیطی و آلرژیک، باید در اولین فرصت برای درمان اگزما اقدام کنید. بهترین پماد برای اگزما پوستی، قرص، کپسول و … را حتما با دستور و نسخه پزشک مصرف کنید و اگر باردار هستید یا کودکتان دچار اگزما شده است، نگران نباشید، اگزما یک بیماری شایع پوستی است و به‌راحتی و با گذراندن دوره درمان، قابل کنترل و درمان خواهد بود.
