استفاده از محصولات آرایشی امروزه در همه جای دنیا افزایش یافته است. در کنار افزایش استفاده از این محصولات، آگاهی مردم نیز از مواد تشکیل‌دهنده آنها بیشتر شده است. یکی از مواردی که افراد به دنبال کسب اطلاعات درباره آن هستند، پارابن است. Paraben در بسیاری از محصولات لوازم آرایشی یافت می‌شود و هنگام مطالعه محتویات محصول می‌توان نام آن را مشاهده کرد. اما این پارابن چیست و چرا باید از آن در لوازم آرایشی استفاده کرد؟ استفاده بیش از اندازه آن چه مزایا و معایبی دارد؟
ما در این مقاله صندلی به این سؤالات پاسخ داده‌ایم و شما را راهنمایی کرده‌ایم. ضمن اینکه اطلاعاتی در رابطه با این ماده، مزایا، معایب و… ارائه داده‌ایم. پس تا انتهای این مطالب همراه ما باشید.
پارابن چیست؟
ماده شیمیایی است که نقش اصلی آن نگهدارنده لوازم آرایشی است. این ماده نخستین‌بار در دهه ۱۹۵۰ معرفی شد. در علوم شیمی پارابن‌ها مجموعه‌ای از پاراهیدروکسی بنزوات و استرهای پاراهیدروکسی بنزوئیک اسید هستند و به‌عنوان اسید ۴ ـ هیدروکسی بنزوئیک شناخته می‌شوند.
ترکیبات موجود در مواد آرایشی به‌گونه‌ای هستند که می‌توانند دچار تجزیه بیولوژیکی شوند؛ بنابراین برای جلوگیری از تجزیه و کپک‌زدن و رشد باکتری‌هایی مضر به آنها این ماده اضافه می‌شود؛ زیرا ماندگاری آنها را افزایش داده و طول عمر استفاده از آنها را زیاد می‌کند. از این روی عمر محصولات ارگانیک به دلیل نداشتن پارابن از محصولات شیمیایی کم‌تر است و باید در مدت کوتاهی مصرف شوند.
بیشتر بخوانید: اشتباهات آرایشی خانمها
انواع پارابن
پارابن دارای انواع مختلفی است و هر کدام می‌تواند به‌تنهایی یا با ترکیبی از چند نوعِ دیگر از این ماده، در لوازم آرایشی استفاده شود. پارابن‌ها به‌اصطلاح زنجیر کوتاه و زنجیر بلند هستند. مصرف پارابن زنجیر بلند اغلب به‌تنهایی و از پارابن‌های زنجیر کوتاه به‌صورت ترکیبی در لوازم آرایشی به‌عنوان نگهدارنده استفاده می‌کنند. البته نوعِ زنجیر بلند در ارتباط مستقیم با فعالیت‌های استروژنی هستند. یعنی ساختار فعالیت استروژنی و میزان حساسیت در افراد را افزایش می‌دهند. از انواع زنجیر کوتاه و زنجیر طولانی می‌توان موارد زیر را نام برد:
- متیل پارابن؛
- پروپیل پارابن؛
- ایزوبوتیل پارابن؛
- اتیل پارابن؛
- بوتیل پارابن؛
- پنتیل پارابن؛
- هپتیل پارابن؛
- بنزیل پارابن؛
کاربرد پارابن
همان‌طور که قبلاً اشاره شد، پارابن به‌عنوان نگهدارنده در لوازم آرایشی استفاده می‌شود. اما این تنها استفاده این ماده نیست و در موارد مختلفی مانند لوازم بهداشتی نیز از آن استفاده می‌شود. ترکیبات پارابن و نمک‌های آن به‌عنوان قارچ‌کش‌ها در شامپوها، روان‌کننده‌های شخصی، داروهای موضعی و تزریقی، ضدآفتاب‌ها، ژل‌های اصلاح، خمیردندان، مرطوب‌کننده‌ها، داروهای درمان جای زخم و حتی برخی مواد غذایی استفاده می‌شوند. خاصیت آنتی باکتریایی و ضدقارچ این ماده برای جلوگیری از عفونت مؤثر است و در اثربخشی درمان و بهبود نقش بسزایی دارد. حتی در درمان زخم‌های مزمن نیز نقش عمده‌ای ایفا می‌کنند.
دلیل استفاده از پارابن در لوازم آرایشی
شاید این سؤال پیش بیاید که دلیل استفاده از پارابن چیست و چرا آن را به محصولات آرایشی اضافه می‌کنند؟ درحالی‌که محصولات بدون آن ارگانیک هستند و تأثیرات بهتری خواهند داشت.
در پاسخ باید بگوییم که برخی محصولات آرایشی و بهداشتی ممکن است به دلیل کاربرد کم‌تر، طی مدت‌زمان طولانی‌تری به اتمام برسد. برای همین نیاز به ماندگاری بیش‌تری دارد. همچنین سریع‌تر خراب‌شدن موادآرایشی و کپک‌زدن و فاسدشدن آن برای خریداران و مصرف‌کنندگان صرفه اقتصادی ندارد؛ بنابراین تمایل به خرید محصولی با تاریخ انقضای بیشتر هستند و افزودن پارابن به مواد آرایشی ماندگاری و عمر آنها را زیاد می‌کند. همچنین از خراب‌شدن آنها جلوگیری می‌کند.
بیشتر بخوانید: فیکس کردن آرایش
مورد بعدی استفاده از این ماده در لوازم آرایشی، خاصیت ضدباکتری آن است. محصولات آرایشی برای پوست صورت و مو استفاده می‌شوند. پوست و مو هم در طول روز گردوخاک، مواد شیمیایی و آلودگی‌های زیادی را جذب خود می‌کند. وجود آلودگی و باکتری در پوست و مو به‌سلامت آنها آسیب می‌رساند و باعث بروز جوش و آکنه در صورت، شوره و خارش در سر، ضعیف‌شدن موها و چروک و لک در پوست می‌شود. برای همین پارابن به کمک خواص ضدباکتریایی خود به کاهش باکتری و آلودگی و حتی قارچ‌های پوستی کمک می‌کند. ازطرفی به رفع عفونت و حتی درمان جوش و آکنه‌های ناشی از باکتری کمک خواهد کرد.
مزایای استفاده از پارابن در لوازم آرایشی
استفاده از این ماده در محصولات آرایشی مزایای مختلفی دارد و به دلایل مختلفی استفاده می‌شود از مزایای پارابن در لوازم آرایشی عبارت‌اند از:
- قیمت پایین: این ماده در مقایسه با نگهدارنده‌های دیگر قیمت پایینی دارد و از لحاظ قیمت هم برای تولیدکننده و هم برای مصرف‌کننده به‌صرفه خواهد بود.
- عدم تغییر در رنگ محصولات آرایشی: پارابن ماده بی‌رنگ است و در ترکیب با دیگر مواد شیمیایی در محصولات آرایشی تغییر رنگ نمی‌دهد. درنتیجه رنگ محصولات را نیز تغییر نمی‌دهد.
- کمک به پایداری محصول در دماهای مختلف: محصولات آرایشی به دلیل استفاده در مکان‌های مختلف و برخی مواقع مانند نیاز به تمدید، معمولا در کیف مصرف‌کننده هستند و با آنها حمل می‌شوند. اما دمای هر محیط و مکانی ثابت و یکی نیست و تغییرات دما می‌تواند به لوازم آرایشی آسیب برساند. پارابن این مشکل را حل می‌کند و محصولات را در دماهای متفاوت پایدار نگه می‌دارد.
- حفظ پایداری لوازم آرایشی در محیط‌های مختلف: محیط‌های مختلف علاوه بر دما دارای شرایط متفاوتی هستند. رطوبت، خشکی، وجود مواد شیمیایی و آلاینده در محیط و غیره بر محصولات آرایشی تأثیرگذار هستند و سبب خرابی و فاسدشدن آنها می‌شود. پارابن لوازم آرایشی را در برابر این تغییرات حفظ می‌کند.
- متناسب با PH پوست و عملکردی مناسب: پارابن‌ها به‌گونه‌ای هستند که با PH پوست انسان سازگاری خوبی دارند و در صورت استفاده درست و اصولی، آسیب زیادی به پوست وارد نمی‌کنند.
- حفظ محصول در برابر هیدرولیزشدن: هیدرولیزشدن به معنی تجزیه با آب است و ازآنجایی‌که در محصولات آرایشی از آب استفاده می‌شود، ممکن است هیدرولیز شوند. افزودن پارابن احتمال این عمل را از بین می‌برد و از محصول مراقبت می‌کند.
بیشتر بخوانید: آندر بیس چیست
معایب استفاده از پارابن در لوازم آرایشی
در کنار مزایای پارابن و دلایل استفاده از آن در لوازم آرایشی، این ماده نیز ممکن است مانند هر ماده شیمیایی دیگری مضر باشد. طبق تحقیقاتی که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا انجام شد، با اینکه مقدار پارابن استفاده شده در محصولات آرایشی ناچیز بوده است، اما حدود ۶۰ درصد از موادی که روی پوست مصرف می‌کنیم، حاوی این ماده است. مصرف بی‌رویه این ماده می‌تواند جذب پوست شود و اثرات منفی داشته باشد. به همین دلیل بهتر است با معایب و عوارض پارابن آشنا شوید.
- اگر بیش از اندازه جذب پوست شود، با نفوذ به عمق پوست و لایه‌های زیرین سبب بروز حساسیت، سوزش، خارش و اگزما می‌شود.
- برخی پارابن‌ها مانند متیل پارابن در تماس طولانی با سلول‌های سالم و غیر سرطانی، سبب تکثیر غیرطبیعی آنها می‌شود.
- پارابن‌هایی مانند بوتیل پارابن، با به‌هم‌زدن تعادل هورمون‌های جنسی، رفتارهای جنسی را تغییر می‌دهند.
- روی هورمون‌های مردانه و تعداد و حرکت اسپرم‌ها اثرات منفی ایجاد می‌کند.
- تماس زیاد و طولانی‌مدت با این ماده باعث پیری زودرس می‌شود. زیرا سلول‌های تولیدکننده کراتین پوست که نقش جوان‌سازی پوست را برعهده دارند، در تماس طولانی‌مدت با پارابن دچار اختلال و تکثیر کم می‌شوند.
- مصرف زیاد مواد حاوی پارابن، سبب جذب آن به پوست و انتقال به خون می‌شود و بیماری‌های زیادی ایجاد می‌کند.
- پتانسیل استروژنی موجود در پارابن مانند استروژن عمل می‌کند و با افزایش تولید استروژن به تکثیر سلول‌های سرطانی به‌خصوص سرطان سینه منجر می‌شود.
دلیل مضر بودن پارابن برای محیط زیست
استفاده زیاد از پارابن‌ها علاوه بر اینکه سبب بروز عوارض و معایبی در بدن انسان‌ها می‌شوند، به محیط‌زیست نیز آسیب می‌رسانند. یکی از اثبات دلایل تأثیرات منفی این ماده بر محیط‌زیست، تحقیقات علمی پژوهشگران روی جانوران است. طی تحقیقات آنها، مقداری پارابن در بدن پستانداران یافت شد؛ بنابراین دریافتند که ممکن است این ماده از طریق محصولات مورداستفاده انسان‌ها و فاضلاب‌ها به بدن جانوران نیز انتقال یافته است.
زیرا مقداری از پارابن اضافی موجود در بدن انسان‌ها از طریق ادرار دفع و به فاضلاب‌های خانگی منتقل می‌شود. فاضلاب‌های خانگی نیز در برخی مواقع به رودخانه و دریاها و طبیعت تخلیه و به بدن جانداران دیگر وارد می‌شوند.
بیشتر بخوانید: لوازم آرایش لازم
آیا باید مصرف محصولات آرایشی پارابن دار را قطع کرد؟
با وجود عوارضی که پارابن برای انسان و محیط‌زیست دارد، شاید این مسئله دغدغه ذهن مردم شود که آیا باید مصرف محصولات حاوی پارابن را قطع کنند یا خیر؟
با وجود مواد نگهدارنده دیگر به جز پارابن، باید بگوییم که این ماده به مقدار ناچیزی در محصولات استفاده می‌شود. عوارض و معایبی هم که گفته شد، در صورتی ایجاد می‌شود که محصولات حاوی این ماده به مقدار زیاد و طولانی‌مدت استفاده شود. ازطرفی ممکن است مواد نگهدارنده مضرتر دیگری به‌جای این ماده برای تولید مواد آرایشی اضافه کنند. پس همیشه مواد بدون پارابن خوب نیست و باید در خرید لوازم آرایشی دقت کرد. تحقیق درباره محصول و مطالعه ترکیبات روی آن در انتخاب محصول به شما کمک زیادی خواهد کرد. اگر تست حیوانی لوازم آرایش برای شما مهم است، باید از برندهای خاصی از لوازم آرایش استفاده کنید
جمع‌بندی
پارابن از محصولات پرمصرف در لوازم آرایشی و بهداشتی است و بسیاری از برندها از آن استفاده می‌کنند. همان‌طور که در این مقاله هم مطالعه کردید، وجود آن هم می‌تواند مزیت باشد و هم می‌تواند از معایب محصول به‌حساب آید. موردی که درباره محصولات حاوی پارابن اهمیت دارد، مقدار آن و میزان مصرف شماست. این ماده نیز مانند هر ماده دیگری اگر به‌اندازه اعتدال و اصولی مصرف شود، احتمال آسیب آن برای بدن و محیط‌زیست بسیار کم خواهد بود.
